Podobnie jak silnik czy inne podzespoły samochodu, turbosprężarka potrzebuje odpowiednich działań i środków ostrożności, aby jej żywotność utrzymać jak najdłużej. Urządzenie to nie jest odporne na takie czynności, jak:

• nagłe zwiększanie prędkości obrotowej silnika tuż po jego uruchomieniu,
• szybkie wyłączanie silnika po jeździe autostradowej lub jeździe z dużym obciążeniem,
• nieprzestrzeganie terminów wymiany oleju.

W takich przypadkach bardzo szybko może dojść do uszkodzenia wspomnianego podzespołu.

Gdy spada moc
Jednym z pierwszych objawów, który daje się zauważyć przy uszkodzeniu turbosprężarki jest odczuwalny spadek mocy silnika. Można wyczuć, że auto nie przyspiesza dostatecznie sprawnie (turbo nie daje zastrzyku energii w przedziale około 1000-1500 obrotów na minutę) lub nie osiąga maksymalnej prędkości tak szybko jak powinno. Może to być spowodowane np. uszkodzeniem części wirujących turbosprężarki lub też nieszczelnościami pomiędzy turbosprężarką, a kolektorem dolotowym. Spadkowi mocy często towarzyszą, oprócz zapalenia się kontrolki „Check Engine”, niepokojące odgłosy i drgania dochodzące spod maski.
Wszystkie turbosprężarki generują pewien poziom hałasu („gwizdania”), którego większość ludzi nawet nie zauważa. Jednak gdy ten dźwięk robi się coraz głośniejszy, bardziej zauważalny lub zmienia się w dowolny sposób, może to być objawem wielu różnych problemów, takich jak:

• uszkodzenie koła kompresji przez obcy materiał,
• rozważenie się układu wirującego turbosprężarki,
• usterka intercoolera lub nieszczelności w układzie wydechowym lub ssącym,
• przepuszczanie spalin przez uszczelkę kolektora wydechowego turbosprężarki

Kolejnym łatwo zauważalnym objawem uszkodzenia turbosprężarki jest zwiększone zadymienie spalin, a po ich kolorze można wstępnie określić rodzaj usterki. Zarówno niebieski, jak i czarny dym mogą wskazywać na nieprawidłową pracę lub awarię turbiny.

• Spaliny o czarnym zabarwieniu oznaczają zbyt bogatą mieszankę paliwową, co w przypadku uszkodzonej turbosprężarki może znaczyć, że na skutek jej awarii lub nieszczelności w układzie dolotowym podawana jest zbyt mała ilość powietrza do komory spalania, a paliwo nie ulega całkowitemu spaleniu. Innymi przyczynami powstawania czarnego dymu są też uszkodzone lub zużyte wtryskiwacze czy też uszkodzenie układu recyrkulacji spalin (EGR).
• Spaliny o niebieskim zabarwieniu oznaczają, że olej silnikowy ulega spalaniu, co w przypadku uszkodzonej turbosprężarki znaczy, że doszło do rozszczelnienia układu wirującego od strony kompresji, a olej przedostał się przez intercooler do komory spalania. Inną przyczyną powstawania niebieskiego dymu może być przedostawanie się oleju przez zużyte lub uszkodzone uszczelniacze zaworów.

Inny objaw mogący wskazywać na uszkodzenie turbiny to zauważalny zbyt wysoki ubytek oleju silnikowego. Najczęstsze symptomy awarii turbosprężarki związane ze znacznym ubytkiem oleju to ślady oleju w przewodach układu dolotowego i/lub wydechowego świadczące o nadmiernym zużyciu pierścieni uszczelniających, co dodatkowo objawia się obfitym dymieniem z rury wydechowej. Olej przedostaje się przez uszkodzone uszczelnienia do układu dolotowego i/lub wydechowego. W skrajnym przypadku, gdy wyciek od strony kompresji jest bardzo duży i znaczna ilość oleju dostanie się przez intercooler do cylindrów, może dojść do jego niekontrolowanego spalania i rozbiegania silnika.

Fachowa naprawa
W dzisiejszych czasach przy stale rosnącej liczbie silników z turbodoładowaniem, rośnie również liczba części zamiennych do turbosprężarek oraz dostępność technologii koniecznej do ich naprawy. Choć wciąż producenci „oryginałów” zarzekają się, że turbosprężarek np. ze zmienną geometrią nie powinno się naprawiać tylko wymienić na nową jednostkę, ilość warsztatów oferujących taką usługę, wciąż rośnie. Jest to uwarunkowane między innymi znacznie łatwiejszą dostępnością części zamiennych (choć często są to części niewiadomego pochodzenia i niskiej jakości), jak i stopniowym pojawianiem się w warsztatach specjalistycznych maszyn do ustawiania mechanizmu zmiennej geometrii. Tak więc sytuacja, w której turbosprężarki nie da się naprawić może wystąpić właściwie tylko w przypadku, gdy brakuje części zamiennych do danej jednostki, co obecnie jest dość rzadkim zjawiskiem. W końcu "klient nasz pan" i zawsze dostanie to, czego chce.

Sytuacja na rynku
Obecnie w Polsce jest ponad 400 warsztatów zajmujących się regeneracją turbosprężarek (nie licząc warsztatów samochodowych „naprawiających” je na własną rękę). Każdy z nich ma dostęp do szerokiej gamy części zamiennych różnych producentów i może dowolnie wybierać, z których będzie korzystał podczas naprawy. Jeszcze parę lat temu nowo powstające warsztaty, aby przebić się na rynku, obniżały ceny na te same usługi, co spowodowało, że istniejące już warsztaty również zaczęły „schodzić” z cen. Odbiło się to oczywiście na jakości używanych części zamiennych, jak i w ogóle na świadczonych usługach. Najlepszym tego przykładem może być sytuacja, gdy np. kontaktując się z warsztatem w sprawie regeneracji turbosprężarki od razu otrzymujemy zapewnienie, że części do naprawy pochodzą tylko i wyłącznie od producentów oryginałów, co w połączeniu z podejrzanie niską ceną usługi, delikatnie mówiąc, jest nadużyciem. Jednakże przesycenie rynku regeneracji w latach poprzednich doprowadziło w końcu do jego fragmentacji, m.in. z powodu większej świadomości finalnego klienta.
Często na pierwszy rzut oka nie jesteśmy w stanie ocenić, jakie części zostały użyte do naprawy i czy sama naprawa została przeprowadzona zgodnie z wymogami jakościowymi. Dlatego też, oddając turbosprężarkę do regeneracji, należy zwrócić uwagę na to, czy dany warsztat posiada odpowiednie maszyny, takie jak doważarka wysokoobrotowa lub urządzenie do ustawiania zmiennej geometrii. Potwierdzeniem tego powinny być dołączane przy odbiorze wydruki raportów z tych maszyn zawierające nasze dane oraz numer naszej turbosprężarki, gdyż - jak wiadomo - dowody wzmacniają zaufanie. Należy również zauważyć, że sam koszt wysokiej jakości części często przekracza atrakcyjne ceny pełnej regeneracji turbosprężarki oferowane przez niektóre warsztaty.

Tomasz Brudnicki
Specjalista techniczny Melett Polska