Przedstawiana w tym przykładzie automatyczna skrzynia biegów z pięcioma przełożeniami do przełączania między poszczególnymi przełożeniami wykorzystuje cztery sprzęgła, dwa hamulce lamelowe oraz jeden hamulec taśmowy. Dostarczenie hydrauliki sterującej poszczególnymi elementami odbywa się za pośrednictwem skrzynki rozdzielczej wyposażonej w szereg zaworów. Do niej olej hydrauliczny (ATF - Automatic Transmission Fluid) dostarczany jest przez pompę oleju. Aby przybliżyć zasadę działania takiej skrzyni biegów, użyjemy uproszczonych schematów, które opiszemy z użyciem kolejnych ilustracji. Przekładnia planetarna 1 oraz przekładnia planetarna 2 są połączone w taki sposób, że koło koronowe przekładni 1 jest stale złączone z jarzmem satelit przekładni 2. Przez to jarzmo satelit moment obrotowy jest przekazywany do zębatego koła zdawczego „A". W przekładni planetarnej 3 koło zdawczo-odbiorcze „B" jest trwale połączone z kołem zewnętrznym. Dodatkowo w tej przekładni koło zdawcze jest trwale połączone z jarzmem satelit.

Sprzęgło lamelowe
Sprzęgło tego typu składa się z pakietu tarcz zazębionych naprzemiennie z obudową zewnętrzną i wałkiem wewnętrznym. Zasprzęglanie i rozsprzęglanie odbywa się przez hydrauliczne ściskanie pakietu tych tarcz. Każda z nich jest parą cierną wykończoną za pomocą materiału przystosowanego do obciążania ciernego. W momencie, kiedy pakiet płytek jest dociśnięty hydraulicznie, następuje przeniesienie napędu z obudowy na wałek. Jak widać na rysunku 3, w momencie kiedy ciśnienie oleju w układzie hydraulicznym spadnie, sprzęgło zostaje rozsprzęglone przez zwrotne działanie sprężyn odciągających tłoczysko i zwiększających luz między płytkami ciernymi.

Funkcje sprzęgieł
Sprzęgło K1 w stanie złączonym napędza koło koronowe przekładni planetarnej 2 i jarzmo satelit przekładni planetarnej 1. Na przełożeniach 1, 2, i 3 sprzęgło to jest zasprzęglone. Sprzęgło K2 napędza koło słoneczne (wewnętrzne) przekładni planetarnej 1. Jest zamknięte na przełożeniu 2. Sprzęgło K3 napędza jarzmo satelit przekładni planetarnej 1. Jest zasprzęglone na przełożeniach 3, 4 oraz 5. Sprzęgło K4 napędza koło słoneczne (wewnętrzne) przekładni planetarnej 3 i jest zasprzęglone na przełożeniu 5.

Więcej w numerze 06/2011 autoExperta