W zakresie sposobu działania tzw. świateł aktywnych (doświetlających zakręty podczas zmiany kierunku jazdy) należy przeanalizować odpowiednie przepisy prawne. Ustawa Prawo o ruchu drogowym w art. 66 pkt 5 mówi, że: „Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw wewnętrznych oraz Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, warunki techniczne pojazdów oraz zakres ich niezbędnego wyposażenia”.
Jest to odnośnik, do którego musi zastosować się uprawniony diagnosta samochodowy podczas przeprowadzania badania pojazdu z takim oświetleniem, aby było ono przeprowadzone zgodnie z wytycznymi odnośnie zakresu i sposobu wykonywania badań technicznych pojazdów.

Badanie techniczne świateł

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia określa zarówno sposób zamontowania, warunki techniczne, jak i sposób działania poszczególnych elementów wyposażenia pojazdu.

W dziale III warunków technicznych pojazdu samochodowego i przyczepy przeznaczonej do łączenia z tym pojazdem w rozdziale 3 w § 13 ust. 2 pkt 1 i 2 podano, w jaki sposób powinno następować włączenie i wyłączenie świateł pozycyjnych, świateł drogowych, mijania i przeciwmgłowych przednich.

W przepisie jest wyraźnie zaznaczone, że światła pozycyjne przednie i tylne, światła obrysowe (jeżeli pojazd jest w nie wyposażony), światła pozycyjne boczne (jeżeli pojazd jest w nie wyposażony) i światła oświetlające tablicę rejestracyjną mogły być włączane i wyłączane tylko jednocześnie.

Z zapisu wynika jasno, że wymienione światła działają jednocześnie. Nie dopuszcza się wobec tego działania tylko wybranych świateł, np. wyłączenia prawego światła pozycyjnego, jeżeli pozostałe światła są włączone. Powołując się dalej na ten sam przepis, jest w nim zastrzeżenie, kiedy ten warunek nie musi być spełniony. Warunek ten nie obowiązuje, gdy światła pozycyjne pełnią funkcję świateł postojowych lub światła pozycyjne boczne migają (świecą światłem przerywanym) razem z kierunkowskazami po tej samej stronie pojazdu.

W punkcie drugim jest przedstawiony sposób działania świateł drogowych, mijania i przeciwmgłowych przednich. W zapisie jest jasno sformułowane, że światła te mogą być włączone, jeżeli jednocześnie włączone są światła opisane wyżej. Wyjątek stanowi użycie świateł drogowych lub mijania do wysyłania krótkich przerywanych sygnałów ostrzegawczych.

Jak wynika z tego zapisu, światła mijania, drogowe i przeciwmgłowe przednie nie mogą być wyłączane lub włączane oddzielnie lub niezależnie od świateł pozycyjnych.

Jeżeli światła mijania, drogowe lub światła przeciwmgłowe przednie działają lub nie działają jednocześnie muszą być włączone lub wyłączone światła pozycyjne. Światła np. kierunkowskazów jak widać z zapisu powinny działać niezależnie od wymienianych świateł, a ponadto nie mogą zakłócać działania tychże świateł.

Ponadto w pkt 3 istnieje zapis, że światła i oznakowanie odblaskowe powinno odpowiadać warunkom określonym w załączniku nr 6 odnoszącym się do cytowanego rozporządzenia: "Światła zamontowane na pojeździe powinny odpowiadać warunkom podanym w poniższej tabeli.” - w tabeli zamieszczonej w załączniku nr 6, która w szczegółowy sposób określa między innymi takie wymagania dla świateł pojazdu, jak:

- rodzaj światła,
- liczba świateł w zależności od pojazdu, tj. pojazdy samochodowe, motocykle, ciągniki, przyczepy,
- barwę świateł,
- rozmieszczenie na pojeździe,
- sygnał kontrolny,
- połączenie elektryczne,
- własności świetlne,
- inne warunki.

Światła do jazdy dziennej

W pozycji 18 warunków technicznych zawarto wymagania stawiane światłom do jazdy dziennej. Oprócz liczby świateł, barwy, sposobu rozmieszczenia w pozycji 14 tabeli (połączenia elektryczne) podano, jakie kryteria powinny one spełniać:

1) powinny się automatycznie włączać, kiedy urządzenie włączające lub wyłączające silnik znajduje się w położeniu umożliwiającym pracę silnika,
2) powinny wyłączać się automatycznie po włączeniu przednich świateł mijania, drogowych lub przeciwmgłowych, z wyjątkiem sytuacji, gdy światła te wykorzystywane są do wysyłania przerywanych sygnałów świetlnych w krótkich odstępach czasu,
3) przednie, boczne (jeżeli występują) i tylne światła pozycyjne, światła obrysowe (jeżeli występują) oraz oświetlenie tylnej tablicy rejestracyjnej nie włączają się, jeżeli włączone są światła do jazdy dziennej, przy czym wymagania te stosuje się do pojazdów rejestrowanych po raz pierwszy po dniu 31.12.2009; dla pojazdów rejestrowanych przed tą datą dopuszcza się połączenie elektryczne takie, że nie można ich włączyć jeżeli nie są włączone jednocześnie tylne światła pozycyjne.

Z cytowanych warunków technicznych odnośnie świateł do jazdy dziennej wynika, kiedy te światła mogą działać i kiedy światła do jazdy dziennej działać nie powinny. A więc wyłączenie świateł do jazdy dziennej powinno następować automatycznie w następujących przypadkach:

· wyłączenie urządzenia włączającego lub wyłączającego silnik,
· włączenie przednich świateł mijania, drogowych lub przeciwmgłowych (z wyjątkiem użycia tych świateł do wysyłania krótkotrwałych, przerywanych sygnałów świetlnych).

Światła mijania

Na podstawie cytowanego rozporządzenia wynika, że włączenie innych świateł nie może wyłączać lub zakłócać działania świateł do jazdy dziennej. Światła do jazdy dziennej powinny świecić światłem nieprzerywanym, niezależnie od włączenia pozostałych świateł, w jakie jest wyposażony pojazd za wyjątkiem świateł opisanych wyżej. Odnośnie świateł mijania w tabeli również ustalono charakterystykę ich działania oraz wymagania stawiane tym światłom.

Ich wyłączenie powinno powodować wyłączenie również wszystkich świateł drogowych. Po włączeniu świateł mijania możliwe jest włączenie świateł drogowych i jest możliwe działanie świateł drogowych i świateł mijania razem. Włączenie świateł mijania nie jest możliwe bez włączenia świateł pozycyjnych.

Jak wynika z zapisu nie ma możliwości samodzielnego działania świateł mijania. Mogą one się włączać jedynie po włączeniu świateł pozycyjnych i działają razem. Własności świetlne świateł mijania są także określone. Powinny dostatecznie oświetlać drogę co najmniej na 40 metrów przed pojazdem przy dobrej przejrzystości powietrza.

Z innych warunków istnieje zapis, że światła te powinny być asymetryczne i oświetlać drogę po prawej stronie na większą odległość niż po lewej stronie.

Problem ze światłami aktywnymi

Z przepisów jasno wynika, w jaki sposób mają działać opisane światła. Jeżeli światło mijania podczas włączenia kierunkowskazu przygasa, to nie spełnia żadnych z opisanych wcześniej norm technicznych ustalonych przez ministra właściwego do spraw transportu.

Problemem jest jednak sposób sterowania światłami aktywnymi doświetlającymi zakręty podczas zmiany kierunku jazdy. W chwili skrętu właczane jest jedno światło, mimo że w pojeździe umieszczone są one parami. Na podstawie zapisów w ustawie diagnosta może w takim przypadku wystawić zaświadczenie o usterce drobnej, ponieważ światła nie są właczane parami (wynik badania pozytywny), ale ustawa umożliwia mu także wystawienie opinii o usterce istotnej, która skutkuje negatywnym wynikiem badania.

Sytuacja ta oznacza, że w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia brakuje rozwiązań technicznych odnoszących się do świateł aktywnych. Mimo że coraz więcej pojazdów jest w nie wyposażonych, to diagności nie mają odpowiednich wytycznych dotyczącego ich badania. W tym przypadku polskie prawodawstwo nie jest kompatybilne z przepisami Unii Europejskiej z zakresu wyposażenia pojazdów.

Autor: inż. Jacek Bućko, Sekretarz Zarządu Oddziału SITK RP w Krośnie