Bardzo wielu użytkowników samochodów uważa, że jeżeli z konwerterem nie ma ewidentnych problemów, to nie trzeba go regenerować lub wymieniać na nowy. Tymczasem regularna kontrola tego elementu może zapobiec wielu poważnym uszkodzeniom całego układu przeniesienia napędu. Dlaczego? Ponieważ automatyczna skrzynia biegów to obieg zamknięty i wyizolowany poza układ produkcji mocy. Każdy element tego obwodu w jakiś sposób jest ze sobą połączony i praca jednego elementu zależy od wydajności innego. Gdy konwerter zacznie niedomagać uszkodzenie całego układu przeniesienia napędu jest tylko kwestią czasu.

Najczęstsze problemy
Przegrzanie, poślizg, wibracje oraz zanieczyszczenie oleju to najczęstsze następstwa problemów z konwerterem.
1. Przegrzanie – gdy temperatura oleju w skrzyni automatycznej zaczyna znacząco przekraczać zalecone przez producenta normy można przypuszczać, że za jej wzrost odpowiada problem w sprzęgle. Oczywiście nie tylko ono ma wpływ na temperaturę, ale pośrednio poprzez szyjkę cały układ skrzynia – sprzęgło. Również zużycie tarczy lock-up bądź tarcz ciernych może w bardzo krótkim czasie doprowadzić do przekroczenia temperatury. Ta z kolei powoduje rozklejenie okładziny ciernej w poszczególnych koszach wewnątrz skrzyni automatycznej i zatarcie układów planetarnych.
2. Poślizg sprzęgła - jeżeli aplikacja oleju jest zbyt mała albo zbyt duża może dojść do poślizgu sprzęgła. Jest to szczególnie odczuwalne przez kierującego pojazdem w postaci spadku przyspieszenia oraz wzrostu zużycia paliwa. Jedną z przyczyn może być uszkodzony/zapchany elektrozawór regulujący strumień oleju zasilania sprzęgła.
3. Wibracje - najczęściej występują w konwerterach wielotarczowych Mercedes oraz ZF serii 6HPXX. Ich przyczyną są zużywające się tarcze w sprzęgle (jak na zdjęciu 1) oraz uszkodzenia łożysk, uszczelnień i sprężyn.
4. Zanieczyszczenia oleju - zużyte tarcze sprzęgła powodują rozprzestrzenianie się problemów po całej skrzyni. Konwerter za pośrednictwem szyjki jest zasilany przez pompę ze skrzyni biegów. Olej jest co prawda filtrowany, ale duże zanieczyszczenia oraz części trącego o siebie metalu (opiłki) dokonują olbrzymich zniszczeń w sterowniku hydraulicznym (zapychają elektrozawory, akumulatory i kanały) oraz w poszczególnych koszach biegów (gwałtowne ścieranie okładziny ciernej).

Przyczyny awarii
Najczęstszymi przyczynami awarii zarówno manualnych, jak i automatycznych skrzyń biegów są uszkodzenia łożysk. W skrzyniach automatycznych uszkodzenie łożyska to powszechny problem wielu typów konwerterów. Po rozcięciu sprzęgła łatwo dostrzec, że łożysko oddzielające stator i turbinę uległo zniszczeniu. Objawi się to dziwnym dźwiękiem dochodzącym z okolic skrzyni, ponieważ metal zaczyna trzeć o metal, wytwarzając bardzo wysoką temperaturę. Dodatkowo w wyniku reakcji zaczynają odrywać się drobne części metalu i uszkadzać całą skrzynię.
Kolejnym problemem bywa uszczelnienia konwertera. Uszczelniacze (oringi) są zaprojektowane po to, by utrzymywać odpowiednie ciśnienie w trakcie pracy sprzęgła. Ich uszkodzenie (najczęściej pękanie, puchnięcie w wyniku dostania się wody i glikolu) powoduje wycieki oleju oraz ubytki ciśnienia. Kierowca odczuje wtedy wyraźny spadek prędkości, przyspieszenia oraz ślizganie sprzęgła.
Zarówno w samej skrzyni automatycznej, jak i niektórych typach konwerterów znajdziemy tarcze cierne. Zbyt wysoka temperatura potrafi gwałtownie zapiec tarcze, doprowadzając do zablokowania działania skrzyni. Wymiana tarcz to podstawowa czynność serwisowa w trakcie regeneracji sprzęgła hydrokinetycznego. Należy pamiętać, że już niewielka ilość wody w oleju bądź glikolu z układu chłodzenia spowoduje rozwarstwienie okładziny ciernej. Ta musi być bezwzględnie wymieniana nie tylko w sprzęgle, ale także w całej automatycznej skrzyni biegów. Zaniechanie tej czynności spowoduje unieruchomienie pojazdu w bardzo krótkim czasie po naprawie.
Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że dzisiejsze skrzynie automatyczne są projektowane tak, by wytrzymać olbrzymie momenty obrotowe generowane przez doładowane silniki. Konwertery przenoszą te obciążenia, a ich żywotność uległa znaczącemu skróceniu. 200 000 km to dziś dla większości pojazdów granica wytrzymałości. Systematyczna wymiana oleju w skrzyni widocznie poprawia kondycję zarówno jej samej, jak i sprzęgła, dlatego też nie należy oszczędzać na regularnych przeglądach.

Robert Handzel, właściciel firmy Midparts

Jakie najczęstsze usterki skrzyń biegów naprawiasz w swoim warsztacie? Opisz je na naszym forum:
www.autoexpert.pl/forum