Kontrola oświetlenia

Kontrola oświetlenia Raven Media – Maciej Blum
Maciej Blum
27.11.2020

W trakcie eksploatacji samochodu ustawienie świateł przednich powinno być regularnie kontrolowane. Najczęściej jednak ma to miejsce raz w roku podczas badania okresowego na SKP.

Kontrola i regulacja oświetlenia powinna być wykonywana regularnie przede wszystkim z powodu zależności wysokości snopa światła od ugięcia zawieszenia czy ciśnienia w oponach. Normalne (eksploatacyjne) zużycie amortyzatorów czy kompresja sprężyn zawieszenia powodują, że rozsył światła z reflektorów zostaje zachwiany i konieczna staje się ich regulacja.  Kontrola ustawienia świateł powinna mieć miejsce także po wymianie reflektorów oraz ich demontażu i montażu. Często ignorowana jest też konieczność ustawienia świateł po naprawie elementów zawieszenia (amortyzatorów czy elementów sprężystych). Po ich wymianie najczęściej zmienia się wysokość zawieszenia, a co za tym idzie – wysokość strumienia światła. Podobnie pomijana jest regulacja świateł po wymianie żarówki wymagającej wyjęcia reflektora. Wielu specjalistów idzie o krok dalej, zalecając regulację wysokości reflektorów po każdej wymianie żarówki. Teoretycznie wynika to z faktu różnego położenia żarnika wewnątrz bańki w żarówce. Normy producentów żarówek dokładnie precyzują jednak położenie włókna żarowego, więc różnice w jego pozycji są bardzo nieznaczne i najczęściej nie wpływają na kształt snopa światła wysyłanego z reflektorów.  

punkty referencyjne podczas pomiaru natężenia oświetlenia
Określenie punktów referencyjnych podczas pomiaru natężenia oświetlenia. Źródło: Regulamin nr 112 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) – Jednolite przepisy dotyczące homologacji reflektorów pojazdów silnikowych emitujących asymetryczne światło mijania lub światło drogowe, lub oba te rodzaje świateł, i wyposażonych w żarówki lub moduły diod elektroluminescencyjnych (LED).

Procedura regulacji

Do regulacji wysokości strumienia światła w samochodzie należy przystąpić po upewnieniu się, że w oponach jest nominalne ciśnienie powietrza, a ręczna regulacja wysokości zależna od obciążenia pojazdu (pokrętło) jest ustawiona w pozycji „0”. Kolejnym krokiem jest użycie odpowiedniego urządzenia kontrolnego przy jednoczesnym ustawieniu pojazdu na równej i poziomej powierzchni. Niekiedy do regulacji świateł używa się ekranu kontrolnego z naniesionymi punktami odniesienia.

Regulacja oświetlenia polega na ustawieniu kąta, pod jakim światło skierowane jest w dół w stosunku do osi przechodzącej wzdłuż samochodu przez ognisko reflektora. Najczęściej wartość ta podawana jest w zapisie procentowym (np. 1%), co oznacza, że strumień światła na odległości 1 metra od samochodu powinien być obniżony w stosunku do ogniska reflektora o 1 cm. Idąc dalej: 10 metrów od samochodu strumień światła będzie już obniżony o 10 cm. Takie ustawienie reflektorów jest wymagane, aby nie oślepiać samochodów jadących z przeciwka oraz aby dobrze oświetlić przestrzeń przed samochodem w bezpośrednim zasięgu wzroku.

Kolejnym elementem regulacji reflektorów jest korekcja odchylenia bocznego od osi wzdłużnej samochodu. Tutaj w razie konieczności położenie reflektora reguluje się w taki sposób, aby oś strumienia światła była równoległa do osi wzdłużnej samochodu.

Pierwsze urządzenia kontrolne do regulacji świateł bazowały na soczewce skupiającej strumień światła i przenoszącej go na pomniejszony ekran kontrolny wewnątrz urządzenia. Regulacja odbywała się ręcznie, a wysokość strumienia światła była potwierdzana przez odczyt na ekranie kontrolnym urządzenia. Nowsze konstrukcje bazują także na soczewce skupiającej strumień światła, ale zamiast ekranu kontrolnego posiadają szereg elementów światłoczułych, które mierzą natężenie światła. Przy elektronicznym wspomaganiu można określić nie tylko położenie granicy światłocienia, ale także siłę światła w samochodzie. Dzięki zaprogramowanym wartościom maksymalnym i minimalnym urządzenie jest w stanie stwierdzić nie tylko, czy światła są ustawione dobrze pod względem geometrycznym, ale także czy świecą z prawidłową siłą.

Urządzenia kontrolne wyposażone są w kamerę CMOS, której zadanie jest podobne jak w przypadku urządzeń z czujnikami. Z jej pomocą można jednak dokładniej określić przebieg granicy światła i cienia, ponieważ wyeliminowany zostaje czynnik ludzki, czyli możliwość popełnienia błędu przy odczycie ekranu kontrolnego.

Badania homologacyjne

Badania homologacyjne określają rozkład promieni świetlnych w przestrzeni oraz natężenie światła emitowanego przez reflektory. Do pomiaru natężenia oświetlenia podczas homologacji używa się ekranu, na którym naniesione są punkty referencyjne. Punkty uwzględniają położenie charakterystycznych elementów ruchu drogowego, takich jak pobocza, samochody jadące z przeciwka czy oś jezdni. Rozkład światłości głównego światła mijania musi obejmować granicę światła i cienia z uwzględnieniem tolerancji oznaczonej na rysunku.

Wyznaczenie granicy światłocienia  wraz z polami tolerancji.
Wyznaczenie granicy światłocienia wraz z polami tolerancji. Źródło: Regulamin nr 112 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) – Jednolite przepisy dotyczące homologacji reflektorów pojazdów silnikowych emitujących asymetryczne światło mijania lub światło drogowe, lub oba te rodzaje świateł, i wyposażonych w żarówki lub moduły diod elektroluminescencyjnych (LED).

Granica światła i cienia zawiera:

– dla świateł przeznaczonych do ruchu prawostronnego:

  • prostą „część poziomą” z lewej strony,
  • część wznoszącą się „załamanie–wzniesienie” z prawej strony.

– dla świateł przeznaczonych do ruchu lewostronnego:

  • prostą „część poziomą” z prawej strony,
  • część wznoszącą się „załamanie–wzniesienie” z lewej strony.

W każdym przypadku część „załamanie–wzniesienie” musi być ostra.

Regulację przeprowadza się, stosując płaski, pionowy ekran ustawiony w odległości 10 lub 25 m (jak określono w punkcie 9 załącznika 1) przed reflektorem i pod kątem prostym do osi pojazdu. Ekran musi być dostatecznie szeroki, aby umożliwiał zbadanie i dostosowanie granicy światła i cienia światła mijania w przedziale co najmniej 5° z każdej strony linii V–V (linii wyznaczonej przez oś optyczną reflektora).

Regulację pionową przeprowadza się, przesuwając poziomą część granicy światła i cienia w górę z pozycji poniżej linii B i ustawiając ją w pozycji nominalnej – 1% (0,57°) poniżej linii H–H.

O Autorze

Tagi artykułu

Zobacz również

Chcesz otrzymać nasze czasopismo?

Zamów prenumeratę