Dozór, badania techniczne i konserwacja podnośnikow
Adobe Stock – Alexey AchepovskyPodnośniki samochodowe – niezbędny element wyposażenia praktycznie każdego warsztatu – są urządzeniami, które stwarzają potencjalne zagrożenia dla zdrowia, a nawet życia mechaników. Dlatego też przepisy nakładają na właścicieli warsztatów określone czynności związane z eksploatacją tego typu urządzeń warsztatowych.
- Podnośniki warsztatowe podlegają nadzorowi Urzędu Dozoru Technicznego (UDT).
- Dozorowi nie podlegają jedynie podnośniki przenośne, które mają napęd ręczny
- Każdy podnośnik, który podlega dozorowi technicznemu (pełnemu lub ograniczonemu), musi być zgłoszony do odpowiedniej jednostki.
- W przypadku podnośników objętych dozorem pełnym w określonych terminach należy wykonać badanie okresowe urządzenia.
- Obowiązek przeprowadzenia określonego badania wynika z odpowiednich przepisów. Niedotrzymanie tego obowiązku może pociągnąć za sobą karę grzywny.
Podnośniki warsztatowe – zgodnie z przepisami zwane dźwignikami stacjonarnymi o ruchu prostoliniowym – należą do grupy urządzeń transportu bliskiego i tym samym podlegają nadzorowi Urzędu Dozoru Technicznego (UDT).
Przepisy dotyczące tego typu urządzeń regulują warunki dopuszczenia podnośników do eksploatacji, zasady przeprowadzania dozoru (pełnego i doraźnego) i konserwacji, a także przeprowadzania modernizacji bądź napraw podnośników. Celem tych przepisów jest zminimalizowanie zagrożenia związanego z eksploatacją podnośników poprzez utrzymanie ich we właściwym stanie technicznym.
Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (§ 1 ust. 6 pkt e) wymienia wprost, że dozorowi technicznemu podlegają dźwigniki (podnośniki), w tym systemy do parkowania samochodów, z wyjątkiem dźwigników stanowiących wyposażenie pojazdów, dźwigników do pochylania stołów technologicznych i dźwigników przenośnych z napędem ręcznym.
Jak wyjaśnia Rafał Sosnowski, prezes zarządu w firmie Sosnowski, w tej definicji mieszczą się praktycznie wszystkie podnośniki samochodowe stosowane w warsztatach.
Dozorowi nie podlegają jedynie podnośniki przenośne, które mają napęd ręczny (tzw. żaby, bałwanki, żurawie, dźwigniki skrzyń) i lewarki samochodowe, które są na wyposażeniu samochodu.
Świadomi użytkownicy podnośników, którzy zostali przeszkoleni z ich obsługi, rzadko popełniają jakieś kardynalne błędy. Z naszego doświadczenia wynika, że nie ma z tym większego problemu. Najważniejsze jest, aby powierzyć obsługę serwisową podnośników profesjonalistom. Osoba, która zajmuje się tym od czasu do czasu, a na co dzień jest odpowiedzialna za zupełnie inne zadania, nie spełnia kryterium profesjonalności.
Rafał Sosnowski
Prezes zarządu w firmie Sosnowski
Wprowadzenie podnośnika do eksploatacji
Każdy podnośnik, który podlega dozorowi technicznemu (pełnemu lub ograniczonemu), musi być zgłoszony do odpowiedniej jednostki. Dopiero po uzyskaniu decyzji zezwalającej na eksploatację, wydanej przez właściwy organ dozoru technicznego, może on być wykorzystywany w warsztacie.
Przed wydaniem powyższej decyzji sprawdzana jest kompletność i prawidłowość dokumentów, identyfikuje się urządzenie, sprawdza jego stan techniczny i oznakowanie, sprawdza zgodność wyposażenia urządzenia z przedłożoną dokumentacją w miejscu jego eksploatacji i wreszcie przeprowadza badanie odbiorcze.
Badanie odbiorcze obejmuje wiele czynności. Należą do nich:
- sprawdzenie prawidłowości zainstalowania urządzenia i jego przeznaczenia zgodnie z instrukcją eksploatacji;
- przeprowadzenie prób funkcjonowania urządzenia w zainstalowanej wersji montażowej z odpowiednim obciążeniem, które pozwoli stwierdzić, że ruchy robocze urządzenia, mechanizmy oraz urządzenia zabezpieczające działają prawidłowo;
- przeprowadzenie przed rozpoczęciem eksploatacji prób z przeciążeniem lub prób równoważnych.
W przypadku pozytywnego wyniku badania podnośnik zostaje dopuszczony do eksploatacji na 12 miesięcy. W kolejnych okresach wymagane są przeglądy techniczne, wykonywane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową przez osoby dysponujące odpowiednimi uprawnieniami.
Rodzaje badań dozorowych dla podnośników warsztatowych
W trakcie eksploatacji podnośników, które są objęte dozorem technicznym, może wystąpić konieczność przeprowadzenia badań technicznych. Przepisy wyróżniają cztery takie grupy badań technicznych.
W przypadku podnośników objętych dozorem pełnym w określonych terminach należy wykonać badanie okresowe urządzenia. W jego ramach przeprowadza się oględziny urządzenia w miejscu jego pracy i próby eksploatacyjne z odpowiednim obciążeniem. Podczas badania inspektor UDT sprawdza, czy nie powstały uszkodzenia lub zmiany stanu urządzenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji urządzenia lub mogą być przyczyną zagrożenia w przyszłości, a także, czy urządzenia zabezpieczające i ochronne pracują prawidłowo i czy nie ma konieczności przeprowadzenia czynności naprawczych. Ponadto sprawdza się, czy zrealizowano ewentualne zalecenia zamieszczone w protokole z poprzedniego badania.
W przypadku podnośników, które nie są objęte dozorem pełnym, a jedynie ograniczonym, przeprowadza się doraźne badania kontrolne. Ich cel i zakres jest analogiczny jak w przypadku badania okresowego, jednak wykonuje się je z mniejszą częstotliwością.
Badanie doraźne eksploatacyjne jest wymagane w przypadku montażu podnośnika w nowej lokalizacji, wykonania czynności modernizacyjnych lub naprawczych oraz po wymianie elementów podnośnika. Celem tego badania jest potwierdzenie, że dokonana czynność nie wpływa na bezpieczną eksploatację urządzenia. Przykładem takich czynności jest wymiana ciągien nośnych, mechanizmu podnoszenia i urządzeń zabezpieczających, a także naprawa konstrukcji nośnej lub mechanizmu podnoszenia.
Jeżeli podnośnik uległ niebezpiecznemu uszkodzeniu lub miał miejsce nieszczęśliwy wypadku związany z jego eksploatacją, niezbędne jest przeprowadzenie badania powypadkowego lub poawaryjnego, które pozwoli ustalić przyczynę tego zdarzenia.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
Częstotliwość wykonania powyższych badań określa precyzyjnie Rozporządzenie ministra przedsiębiorczości i technologii z 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego (tabela poniżej).
| Formy dozoru technicznego UTB oraz terminy badań okresowych i doraźnych kontrolnych | |||||
| Lp. | Urządzenie transportu bliskiego | Forma dozoru technicznego | Termin badania okresowego | Termin badania doraźnego kontrolnego | |
| 32 | Dźwigniki, w których przewidziano podczas ich eksploatacji wchodzenie osób na element przenoszący obciążenie lub przebywanie pod tym elementem | pełny | co rok | – | |
| 33 | Dźwigniki inne niż w lp. 32 | stałe i przewoźne, przenośne do podnoszenia całych pojazdów | ograniczony | – | co dwa lata |
| 34 | przenośne, inne niż w lp. 33, o udźwigu powyżej 2 t | ograniczony | – | co trzy lata | |
| 35 | przenośne, inne niż w lp. 33, o udźwigu do 2 t | ograniczony | – | – | |
Rafał Sosnowski wyjaśnia, jak powyższe przepisy przekładają się na najczęściej stosowane w warsztatach rodzaje podnośników. Podnośniki dwukolumnowe, nożycowe czy stemplowe, pod które może wejść człowiek, objęte są dozorem pełnym, a badanie okresowe powinno być wykonane raz w roku. Podnośniki niskiego podnoszenia, czyli takie, pod które człowiek wejść nie może (np. podnośniki wulkanizacyjne), objęte są dozorem ograniczonym i badaniem doraźnym co 2 lata.
Również dozór ograniczony, ale badanie kontrolne co 3 lata dotyczy np. podnośników kanałowych o udźwigu powyżej 2 t. Podnośniki przenośne o udźwigu poniżej 2 t (popularne żaby, bałwanki, żurawie) podlegają dozorowi uproszczonemu. Oznacza to, że nie podlegają rejestracji w UDT, nie muszą mieć decyzji zezwalającej na eksploatację ani nie podlegają badaniom okresowym bądź doraźnym.
– Ważne jednak, abyśmy pamiętali, że wszystkie te podnośniki muszą być regularnie serwisowane przez uprawnionego konserwatora – przestrzega Rafał Sosnowski.
Czy badanie UDT to formalność?
Obowiązek przeprowadzenia określonego badania wynika z odpowiednich przepisów. Niedotrzymanie tego obowiązku może pociągnąć za sobą karę grzywny.
– Nie spotkałem się, aby podnośnik uczciwie konserwowany przez profesjonalnego konserwatora nie przeszedł badania UDT. Podnośnik niesprawny będzie bowiem w odpowiednim czasie niedopuszczony do eksploatacji przez konserwatora – mówi prezes zarządu firmy Sosnowski. I dodaje, że jak wynika z doświadczeń właścicieli warsztatów, podnośnik najczęściej nie przechodzi badania na skutek braku pomiarów elektrycznych. Problemem mogą być także niekiedy niedziałające urządzenia zabezpieczające albo mikropęknięcia konstrukcji.
– Jednak przy prawidłowej eksploatacji, przy profesjonalnym serwisie coś takiego nie ma prawa mieć miejsca – przekonuje Rafał Sosnowski.
Modernizacja a naprawa podnośnika
Nawet przy zachowaniu odpowiedniej ostrożności podczas długoletniej eksploatacji podnośnika może dojść do jego uszkodzenia, które będzie wymagało przeprowadzenia naprawy. Konieczne może także okazać się wykonanie modernizacji podnośnika, która wprowadzi pewne usprawnienia w jego pracy. Oba przypadki – naprawa i modernizacja podnośników – także podlegają odpowiednim przepisom.
– Zgodnie z obowiązującymi przepisami modernizację podnośników mogą wykonywać tylko i wyłącznie firmy, które mają stosowne uprawnienia do przeprowadzenia takich czynności. W przypadku np. zmiany sposobu sterowania albo przy jakichkolwiek pracach spawalniczych przy podnośnikach konieczne jest uzgodnienie dokumentacji z UDT – tłumaczy prezes zarządu firmy Sosnowski. – Oczywiście zwykła naprawa, wymiana elementów na inne o tych samych parametrach nie jest modernizacją. Zarówno naprawa, jak i konserwacja może być więc wykonywana przez konserwatora z uprawnieniami UDT.
O Autorze
