Rodzaje uszkodzeń w samochodach ulegają ciągłej zmianie. W uszkodzeniach karoserii coraz mniejszy jest udział uszkodzeń strukturalnych, a coraz większy poszycia karoserii. To wynika przede wszystkim ze zmian konstrukcyjnych, jakie mają miejsce w produkowanych samochodach, z polepszania materiałów, z jakich są one wykonane oraz przewidywania deformacji wypadkowych już na poziomie projektowania samochodu.

Techniki naprawiania
Podobnie, choć nieznacznie wolniej, ewoluują techniki związane z naprawą. Nowe materiały stosowane w budowie samochodów wymagają nowych technik naprawy (tworzywa sztuczne, stale wysoko wytrzymałe, aluminium). Często jest jednak tak, że nowe materiały są naprawiane w ten sam sposób, mimo że opracowano już technologię pozwalającą na naprawienie danego elementu w sposób prostszy i przede wszystkim szybszy.
Szybkość naprawy ma niebagatelne znaczenie podczas prac zlecanych przez firmy ubezpieczeniowe w ramach likwidacji szkód wypadkowych. Tutaj około 80% uszkodzeń to uszkodzenia poszycia samochodu, które wymienia się lub naprawia w dość łatwy sposób. Według specjalistów około 70% tych uszkodzeń można z powodzeniem naprawić, a nie wymieniać na nowe. Wystarczy tylko zastosować odpowiednią technikę.
Przykładem może tutaj być naprawa wgniecionego poszycia karoserii za pomocą systemu zgrzewanych do niej uchwytów wyciąganych specjalnym mostkiem. Dzięki tej metodzie zbędne staje się demontowanie całego elementu. W przypadku drzwi nie ma konieczności zdejmowania z nich wszystkich elementów w celu umożliwienie dojścia do uszkodzenia od wnętrza, aby je wyklepać.
Także producenci samochodów coraz częściej zalecają, aby przed naprawą prawidłowo określić, czy możliwe jest naprawienie danego elementu czy tez konieczna jest jego wymiana. Dotyczy to szczególnie spawanych elementów poszyć zewnętrznych nadwozia. Firmy ubezpieczeniowe z reguły sugerują naprawę zamiast wymiany, ponieważ jest ona tańsza, a warsztat przy zastosowaniu odpowiedniej techniki jest w stanie wykonać ją szybko, w niektórych sytuacjach przywracając danemu elementowi nawet stan fabryczny.

Naprawiać czy wymieniać
Wielu mechaników, jak i klientów warsztatów często uważa, że lepiej jest wymienić dany element karoserii na nowy niż naprawić oryginalny. Współczesne przepisy związane z GVO dopuszczają jednak stosowanie do naprawy nieoryginalnych części zamiennych, w tym poszyć blacharskich które są w rozliczeniach ubezpieczeniowych traktowane na równi z oryginałami. Tutaj najczęściej zbieżność z oryginałem się kończy. Jak wiadomo, tylko niewielka liczba części blacharskich, które powinny mieć jakość zgodną z oryginałem, nadaje się od razu do kupienia w stanie pozwalającym na zamontowanie ich od razu w samochodzie. Najczęściej części te różnią się minimalnie kształtem lub tolerancjami wykonawczymi, co dla wprawnego oka jest od razu możliwe do wychwycenia. Także w przypadku poszyć zewnętrznych najczęściej spotkać się można z zastosowaniem materiału o mniejszej grubości oraz innych właściwościach fizycznych (jak wytrzymałość czy sztywność).
Ostatnim i prawdopodobnie najważniejszym problemem z elementem wymienianym jest to, że stary zazwyczaj trzeba wyciąć z samochodu, a nowy do niego przymocować. I tutaj najczęściej zaczynają się spore problemy, ponieważ wielu producentów samochodów publikuje swoje zalecenia odnośnie napraw, ale zazwyczaj nie docierają one do serwisów blacharskich, które nie mają autoryzacji. W związku z tym klient może być narażony na improwizację ze strony blacharza starającego się wykonać swoją pracę najlepiej jak potrafi.

Techniki łączenia
Materiały, z których wykonuje się poszycia samochodowe, nie są już takie, jak 20 lat temu. Oprócz stosowanego od dawna w Audi aluminium, do którego można się już było przyzwyczaić, stosuje się również inne materiały. Elementami poszyć zewnętrznych bywają więc tworzywa sztuczne lub stale o zwiększonej wytrzymałości, które nie zawsze łączy się za pomocą spawania. Najczęściej spawanie jest wręcz odradzane, ponieważ stal w miejscu spawania ulega przehartowaniu, co znacznie zwiększa jej wytrzymałość, ale tylko w obrębie spoiny. Tuż obok - ze względu na nagła zmianę struktury krystalicznej materiału - zaczynają praktycznie od razu powstawać mikropęknięcia, które jeśli nie od razu, to w bardzo krótkim czasie doprowadzą do pęknięcia materiału obok spoiny.
Jeśli natomiast w trakcie spawania nie pojawi się pęknięcie, to jest więcej niż pewne, że już w niedługim czasie w tym miejscu pojawi korozja wynikająca z faktu, że w mikropęknięciach zmagazynowała się skondensowana z powietrza woda.
W przypadku innych technik łączenia, takich jak klejenie i nitowanie elementów poszycia, konieczne jest odpowiednie przygotowanie miejsca łączenia. Ponadto niezbędne jest też zastosowanie odpowiednich klejów, często dostępnych tylko w autoryzowanych sieciach sprzedaży, przez co nie należą do tanich. Każdy z producentów samochodów określa miejsca łączenia poszczególnych elementów oraz dokładne rozmieszczenie nitów, aby łączenie miało odpowiednią wytrzymałość. Miejsca i technologia naprawy przez wymianę elementu zawsze opisane są w książce serwisowej samochodu, do której dostęp mają praktycznie tylko te osoby, które są związane z autoryzowanym serwisem. Podmioty nieautoryzowane mają już utrudniony dostęp do takich informacji, mimo że teoretycznie koncerny powinny udostępniać tego typu informacje serwisowe.

Naprawić oryginał
Czasami okazuje się, że sama wymiana elementu na nowy nie jest dobrym rozwiązaniem. W przypadku elementu uszkodzonego naprawianego nowoczesnymi metodami możliwe jest osiągnięcie dobrych wyników przy minimalnym użyciu szpachlówek wypełniających (w przypadku wymiany elementu na nowy także konieczne jest szpachlowanie). Na pewno w tym przypadku omija nas problem związany z łączeniem dwóch elementów poszycia za pomocą spawania czy też klejenia i nitowania.
W większości przypadków wgniecenia można usuwać za pomocą zgrzewanych do poszycia uchwytów. Kiedy mamy do czynienia z wgnieceniem poszycia, ale nie doszło do uszkodzenia lakieru, możliwe jest użycie końcówek do wyciągania działających jak te zgrzewane, ale łączonych do poszycia za pośrednictwem kleju. Mają one tą zaletę, że przy okazji naprawy nie niszczą lakieru.

Co się bardziej opłaca
Jak widać, odpowiednia technika naprawy może zaoszczędzić wiele pracy, przy niezmiennej cenie, jaką klient musi za naprawę zapłacić. W przypadku zastosowania nowoczesnych i szybkich napraw można naprawić większą liczbę samochodów niż bazując na „starych” metodach. Jedynym zagrożeniem podczas takiej naprawy jest praca przy samochodzie, który już wcześniej był naprawiany. Wtedy występuje zwiększone ryzyko komplikacji w trakcie naprawy. Jeśli lakier nie jest uszkodzony, możliwe jest oderwanie go razem z warstwą masy wypełniającej podczas używania końcówek klejonych. W przypadku naprawy elementu bez jego wymiany, warto więc sprawdzić, czy dana część nie była już wcześniej wymieniana. Jeśli była, to trzeba ją usunąć w całości i zastąpić nową, a nie po raz drugi naprawiać.
Kolejnym problemem, często bagatelizowanym w warsztacie, jest procedura przyjęcia samochodu do naprawy oraz dokładne określenie zakresu prac. W razie niejasności można się powołać na konkretny zapis w umowie, który rozwieje wszystkie problemy.
Często dzięki prostym zabiegom można bardzo usprawnić pracę warsztatu, co pozytywnie wpływa na jego wizerunek, sprawność napraw, zadowolenie pracowników i klientów oraz możliwość zwiększenia wydajności, a co za tym idzie – zarobku.

Konrad Wenz
Autor jest redaktorem czasopisma „kfz-betrieb”